سفيران
پرسش : سفير اول امام مهدي‏عليه‏السلام چه کسي بوده وچه موقعيتي داشته است؟
پاسخ : سفير اول امام مهدي (ع) ابوعمروعثمان بن سعيد عَمْري است. او به جهت شناخته نشدن، به شغل روغن فروشي روي آورد. در مصادر تاريخي سخن از سال ولادت ووفات او به ميان نيامده است، وتنها اسم او براي اولين بار به عنوان وکيل خاص امام هادي (ع) برده شده است.
او بعد از شهادت امام هادي (ع) وکيل خاص از طرف امام عسکري (ع) شد. آن حضرت نيز او را در مناسبت‏هاي مختلف مورد مدح وستايش خود قرار مي‏داد. از جمله آنکه در حق او فرمود: «هذا أبوعمروالثقة الأمين، ثقة الماضي وثقتي في المحيي والممات، فما قاله لکم فعنّي يقوله، وما أدّي إليکم فعنّي يؤدّيه»؛ «اين ابوعمروثقه وامين است، مورد اطمينان گذشتگان ومورد اطمينان من در حيات وبعد از حيات من است، هر آنچه براي شما مي‏گويد از من است و آنچه به شما مي‏رساند از جانب من مي‏باشد.»( الغيبة، طوسي، ص 354 ؛ بحارالأنوار، ج 51، ص 344)
در مجلسي که او با چهل نفر از شيعيان امام عسکري (ع) بودند، حضرت فرزند خود مهدي را به او نشان داد وبر امامت وغيبت او تصريح نمود، ودرباره وکالت او فرمود: «هر آنچه عثمان (بن سعيد) مي‏گويد قبول کنيد…».( بحارالأنوار، ج 51، ص 346، ح 1)
هنگام شهادت امام عسکري (ع) در سال 260 هجري، در تغسيل حضرت حاضر بود وتمام امور ايشان را به عهده داشت.( الغيبة، طوسي، ص 356)
ممکن است که اين عمل را اين گونه توجيه نماييم که او در ظاهر، عمل تغسيل را انجام داده تا امر بر حاکمان ظلم مشتبه گردد وگرنه مطابق برخي روايات، امر تغسيل وتکفين امام بر عهده امام است. عثمان بن سعيد بعد از شهادت امام عسکري (ع) به تصريح آن حضرت ونصّ امام مهدي (ع) هنگام ورود قمّي‏ها به سامرّا، سفير اوّل آن حضرت شد، واز آن موقع به انجام وظايف خود پرداخت، تا آنکه وقت وفاتش رسيد. فرزندش ابوجعفر محمّد بن عثمان متولّي تجهيز او شد ودر جانب غربي بغداد به خاک سپرده شد.( بحارالأنوار، ج 51، ص 350، ح 3)
بعد از وفات عثمان بن سعيد از ناحيه مقدسه نامه‏اي صادر شد وحضرت در آن نامه با تسليت به فرزندش محمّد، او را به سفارت خود منصوب گردانيد.( الغيبة، طوسي، ص 361 ؛ کمال الدين، ص 510 ؛ بحارالأنوار، ج 51، ص 348)

پرسش : آيا روايتي که تصريح به سفارت عثمان بن سعيد دارد، ضعيف السند نيست؟
پاسخ : احمد کاتب مي‏گويد: روايتي که نصّ صريح در اعلام امام عسکري (ع) بر سفارت عثمان بن سعيد از طرف امام مهدي (ع) است از حيث سند ضعيف مي‏باشد؛ زيرا در سند آن، جعفر بن محمّد بن مالک فرازي است که نجاشي وابن الغضائري او را تکذيب نموده‏اند.
پاسخ:
1 - جعفر بن محمّد بن مالک را شيخ طوسي؛ توثيق نموده است. وتضعيف او از کتاب ابن الغضائري منشأ شده که اين کتاب نزد مشهور علماي اماميه به اثبات نرسيده است.
2 - شيخ طوسي؛ در کتاب «الغيبة» به سند اعلايي از بزرگان طايفه از احمد بن اسحاق قمّي مسأله توکيل نايب دوم وپدرش را روايت کرده است.( الغيبة، طوسي، ص 360ù359)
3 - شيعه در مسأله امامت وسفارت دقت زيادي به کار برده وبه مجرّد ادعاي شخصي بر سفارت، حرف او را تصديق نمي‏کرده است، ولذا با مدّعيان دروغين سفارت شديداً به مقابله پرداخته است.

پرسش : آيا موضوع غيبت امام زمان‏عليه‏السلام ساخته عثمان بن سعيد است؟
پاسخ : برخي مي‏گويند: موضوع غيبت امام زمان (ع) ساخته برخي از اصحاب خصوصاً عثمان بن سعيد (نايب اول امام زمان (ع)) است.
اوّل کسي که به موضوع غيبت امام زمان (ع) اشاره کرد رسول گرامي اسلام (ص) وسپس اميرالمؤمنين (ع) وساير امامان بوده است. آنان غيبت او را پيش‏بيني کرده ووقوع آن را به مردم گوشزد کرده‏اند.
پيامبر اکرم (ص) فرمود: «سوگند به خدايي که مرا براي بشارت برانگيخت، قائم فرزندان من بر طبق عهدي که به او مي‏رسد غايب مي‏شود، به طوري که بيشتر مردم خواهند گفت: خداوند به آل محمّد نيازي ندارد وديگران در اصل تولّد او شک مي‏کنند، پس هرکس زمان غيبت را درک کرد بايد دينش را نگهداري کند…».( اثباة الهداة، ج 6، ص 386)
اصبغ بن نباته از اميرالمؤمنين (ع) نقل کرده که فرمود: «آگاه باشيد که آن جناب به طوري غايب مي‏شود که شخص نادان خواهد گفت: خدا به آل محمّد احتياجي ندارد».( همان، ص 393)
امام صادق (ع) فرمود: «اگر خبر غيبت امام خود را شنيديد انکار نکنيد».( همان، ص 350)
لذا موضوع غيبت امام زمان (ع) آن چنان بين شيعيان شايع ورايج بود که شعرا در شعرهايشان ومؤلّفان در کتاب‏ها به آن پرداخته‏اند. از جمله کساني که قبل از ولادت امام زمان (ع) در مورد غيبت حضرت مهدي (ع) تأليف داشته‏اند عبارتند از:
1 - علي بن حسن بن محمّد طائي طاطري از اصحاب موسي بن جعفر (ع).( رجال نجاشي، ص 193)
2 - علي بن عمر اعرج کوفي از اصحاب موسي بن جعفر (ع).( همان، ص 194)
3 - ابراهيم بن صالح از اصحاب حضرت موسي بن جعفر (ع).( همان، ص 28)
4 - حسن بن علي بن ابي‏حمزه، معاصر امام رضا (ع).( همان)
5 - عباس بن هشام ناشري اسدي، از اصحاب امام رضا (ع).( همان، ص 215)
6 - علي بن حسن بن فضال از اصحاب امام هادي وعسکري (عليهما السلام).( همان، ص 195)
7 - فضل بن شاذان نيشابوري از اصحاب آن دو امام (عليهما السلام).( همان، ص 235)

برگرفته از سايت مركز مديريت