فاطمه زهراسلام اله عليها؛ اخلاق و ارزش‏هاى پايدار الهى‏
دخت آفتاب، حضرت زهرا(ع)، نمادى جامع و كامل از «فرهنگ فلاح» و رستگارى در قرآن بود و به خوبى ارزش‏هاى اخلاقى، معنوى و معرفتى را در پندار، گفتار و رفتار خويش جلوه‏گر مى‏ساخت. او به خوبى مى‏دانست كه «فلاح» يعنى رستگارى، سعادت و خير تمام‏عيار در زندگى، آنگاه دائم و ثابت خواهد بود كه آرمانى ماندگار داشته باشد و هرگز وابسته به امورى ظاهرى، زودگذر و يا كوتاه‏مدت نگردد؛ حقيقتى چشمگير و روشنگر كه آيات قرآن، همگان را به عبرت‏آموزى آن فرا مى‏خواند و به طور پى در پى هشدارى حيات‏بخش مى‏دهد؛ گاه كه از جلوه‏هاى جارى و ظاهرى زندگى، سخن مى‏گويد، به سطحى‏نگرى زراندوزان و پول‏پرستان اشاره مى‏كند كه منطق و گمان يكايك آنان چنين است:
«يَحْسَبُ أَنَّ مالَهُ أَخْلَدَهُ؛(1)
گمان مى‏كند مال و دارايى، او را جاودان و ابدى مى‏سازد.»
از اين‏رو بسيارى سر به شورش و طغيان در برابر احكام پروردگار سبحان برمى‏دارند، چون خود را در رفاه و بى‏نيازى مى‏نگرند: «إِنَّ الإِنسانَ لَيَطْغى‏ أَنْ رَّءَاهُ اسْتَغْنى‏؛(2) همانا انسان سركشى مى‏كند، آن زمان كه خود را بى‏نياز پندارد.»
و يا آنان كه «شخصيت» و «هويت» خود را در «قدرت» مى‏نگرند، داراى اين شعار مى‏داند كه:
«قَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلى‏؛(3)
در حقيقت امروز هر كه فايق آيد و برتر شود، خوشبخت مى‏شود.»
اين بينش قرآنى و آسمانى موجب گرديده بود كه زهراى عزيز(ع)، فلاح و رستگارى را تنها و تنها در بهره‏گيرى از ارزش‏هاى الهى بداند و با تمام وجود به اين باور دست يابد كه:
«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى‏ …(4) قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكّاها …؛(5) قَدْ أَفْلَحَ المؤمنون …؛(6)
رستگار كسى است كه خود را [از پليدى‏ها ]پاك گردانيد … هر كس نفس خود را طاهر و پاكيزه ساخت سعادتمند شد … همانا مؤمنان رستگارند.»
در نگاه پرنور زهراى مرضيه(ع)، بهترين و برجسته‏ترين مقام، «مقام امين» و «مقام كريم» بود، چنان كه قرآن با اشاره بدان مى‏فرمايد:
«اِنَّ الْمُتَّقيِنَ فى مَقَامٍ أَمِينٍ …(7) و كنوزٍ و مَقامٍ كريم؛(8)
به راستى كه پرهيزگاران در جايگاهى آسوده‏اند … [كه در بردارنده‏] گنجينه‏ها و محل‏هاى پرناز و نعمت است.»
از اين‏رو هيچ گاه «عزّت و عظمت» و «حقيقت و شخصيت» خويش را در زينت‏هاى زندگى كه بقايى بى‏مقدار و فنايى فراوان دارد، نمى‏نگريست و با نگاه عميق خود «خيرها» يعنى بهترين‏ها و برترين‏ها را - آن هم نزد پروردگار بزرگ و مهربان كه هميشگى و ابدى است - جستجو مى‏كرد تا هماره همراه او باشند و تا ابديت از يكايك آنها بهره ببرد. بدين خاطر نگاه او نگاه آسمانى بود و چون آيات قرآن بر اين باور بود كه:
«الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيوةِ الْدُّنْيا وَ الْباقياتُ الصّالحاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ أَمَلاً؛(9)
مال و پسران زينت زندگى دنيايند و نيكى‏هاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر اميد برتر است.»
و چنين بود كه در لحظه لحظه‏هاى حيات خويش به «روز نياز» توجه شايانى داشت و از ژرفاى دل و انديشه، اندوخته‏هايى براى آن روز فراهم مى‏ساخت، روزى كه:
«لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ اِلّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبِ سَلِيمٍ؛(10)
هيچ مال و فرزندى سود نمى‏دهد، مگر كسى كه دلى پاك [از تيرگى‏ها و تاريكى‏ها ]به سوى خدا بياورد.»
زندگى جز نفسى نيست، غنيمت شمرش‏
نيست اميد كه همواره نفس برگردد
نه هر آن را كه لقب بوذر و سلمان باشد
راست كردار چون سلمان و چو بوذر گردد
هر نفس كز تو برآيد، چو نكو در نگرى‏
آز تو بيشتر و عمر تو كمتر گردد
پاكى‏آموز به چشم و دل خود، گر خواهى‏
كه سراپاى وجود تو مُطهَّر گردد
هر كه شاگردى سوداگر گيتى نكند
هرگز آگاه نه از نفع و نه از ضرّ گردد11

1 همزه، آيه 3؛ ر.ك: تفسير التحرير، ج‏2، ص‏188؛ تفسير الجديد، ج‏3، ص‏347؛ تفسير الكاشف، ج‏1، ص‏48.
2 علق، آيه 6 و 7؛ ر.ك: عبس، آيه 5؛ الليل، آيه 8.
3 طه، آيه 64؛ ر.ك: تفسير الكاشف، ج‏2، ص‏20؛ تفسير الكبير فخر، ج‏5، ص‏205 و ج‏10، ص‏80؛ تفسير كشف‏الاسرار، ج‏2، ص‏87.
4 الاعلى، آيه 14؛ ر.ك: تفسير المراغى، ج‏5، ص‏166؛ تفسير ملاصدرا، ج‏5، ص‏54؛ تفسير المنير، ج‏9، ص‏98.
5 الشمس، آيه 9؛ ر.ك: الكافى، ج‏1، ص‏401 و ج‏2، ص‏101، 107 و 232؛ وسائل‏الشيعه، ج‏2، ص‏13، 107 و 142.
6 مؤمنون، آيه 1؛ ر.ك: بحارالانوار، ج‏1، ص‏168 و ج‏9، ص‏95 و ج‏40، ص‏89.
7 دخان، آيه 51؛ ر.ك: اعلام‏الدّين، ص‏117 و 136؛ بصائرالدرجات، ص‏25؛ تحف‏المؤمن، ص‏207 و 297.
8 شعراء، آيه 58؛ ر.ك: دخان، آيه 36.
9 كهف، آيه 46؛ ر.ك: بحارالانوار، ج‏106، ص‏108؛ الاحتجاج، ج‏1، ص‏207؛ ارشادالقلوب، ج‏1، ص‏133.
10 شعراء، آيه 88 و 89؛ ر.ك: تفسير الميزان، ج‏7، ص‏73؛ تفسير كشف‏الاسرار، ج‏9، ص‏345.
11 پروين اعتصامى.(13)

برگرفته از مقاله پيام زن >> شماره ( 139 )  ،ارزش‏هاى جاودان زندگى‏ ،احمد لقمانى